Waar gehakt wordt vallen spaanders, is het spreekwoord. Welke bijl u dan moet gebruiken, wordt niet vermeld. Met bijlen is het net als met messen, iedereen heeft er wel een mening over en zijn- of haar eigen favoriet (ja ook vrouwen doen aan bushcraft). Dit stuk gereedschap is eigenlijk onmisbaar binnen de bushcraft.
Althans sommigen hebben genoeg aan een klapzaag naast het mes. Waar anderen de bijl kiezen als compagnon van het trouwe mes. Een bijl is zoveel meer, denk eens aan het bewerken van hout, zoals lepels en kuksa's.
Genoeg over het sentimentele. Een bijl is een uitstekend stuk gereedschap die de mens al duizenden jaren voorziet in het handig hakken van hout en soms dienst doet in de keuken (laat de oorlogen even buiten beschouwing).
De keuze van de juiste bijl is voor u misschien anders dan voor mij. Het is verstandig om de juiste bijl te kiezen op basis van de werkzaamheden die u er het meest mee zult uitvoeren.
Als bushcrafter heb je dan als eerste te maken met de limiet van de portabiliteit. Kortweg hij moet in/aan de rugzak passen. Stelen langer dan 60-70cm passen nu eenmaal niet goed in de zak. Aan de buitenkant zou een optie kunnen zijn, maar ook dan is een te lange steel niet erg handig.
Toch zou ik in de winter waarbij veel hout nodig (vellen) is voor het kampvuur kiezen voor een maatje groter, daar zou een 70-75cm steel wel een valide keuze zijn. Gewoonweg omdat je in de winter wel hele (dode) bomen moet vellen om het vuur te voorzien van voldoende brandstof.
De Bijlen.
Boven ziet u van links naar rechts: Bushman-axe 'Les Stroud' (Wetterlings), Campaxe (Bahco), Small Forest Axe (Gränsfors Bruks) en de Hatchet (Husqvarna). Op de Bahco na zijn alle koppen gemaakt van 'handforged' staal. Dat handforged is een beetje betrekkelijk, want er worden veelal mechanische hamers gebruikt bij het smeden. Het leuke aan de Gränsfors Bruk bijl is dat de smid zijn initialen er in slaat. Op de website http://www.gransforsbruk.com kun je de volledige naam terug vinden. Bij de Bahco wordt de kop niet met de 'hand' beetgehouden, maar compleet machinaal bewerkt. Dit is met name te zien aan de gave afwerking, die bij handforged bijlen imperfecties bevatten (niet op het scherp).
Prijzen.
Ook bij bijlen is 'alle waar naar zijn geld'. De campaxe kostte mij een derde van de prijs van de small forest axe. Een goede bijl is absoluut zijn prijs waard. Negentig euro voor een goede bijl is pittig, maar bij goed onderhoud en normaal gebruik gaat deze bijl je een leven lang mee. Zijn er dan geen shortcuts naar een goede bijl? Jazeker wel. Tweede hands kan aanzienlijk schelen, of het zelf restaureren van een oude (geen klusmarktbijl) bijl is leuk, leerzaam en ook een stuk goedkoper.
De bijl in onderdelen.
Laten we eerst de bijl in stukken hakken om te weten waar we over lezen.
Zoals je ziet heeft ieder onderdeel van de bijl een naam. Laten we beginnen met de steel, daarvoor komen twee soorten hout in aanmerking die boven alle houtsoorten uitsteken; hickory en essen. Deze houtsoorten krimpen nauwelijks waardoor de bijlkop goed vastgezet kan worden. De nerf van de steel moet zo goed als parallel lopen met de bijlkop (op de kop-scherp lijn). Hickory is minder kritisch, maar ook daar het liefst parallel aan de bijlkop.
Nerven die haaks op de bijlkop staan, dan zal de steel sneller breken. Indien je de mogelijkheid hebt, koop dan de bijl na fysieke inspectie. Of spreek met de webwinkel af wat je eisen zijn. Een goede verkoper zorgt voor zijn klanten.
De steel moet recht in de kop zitten, de teen van de knop staat dus in dezelfde richting, in het midden, als het scherp. De steel mag niet te ruw zijn en de knop moet groot genoeg zijn zodat de bijl niet uit je handen schiet. Ook net onder de bijlkop, bij de schouder moet de steel goed in de hand liggen. In bushcraft is de schouder een belangrijke plek voor de fijnere werkzaamheden, zoals bij lepelsnijden. De kop moet daar goed afgewerkt zijn, dus geen ruw staal.
Een goede steel is niet gelakt of geverft, dit geeft blaren. Indien dit wel het geval is, dan is een schuurpapier en daarna wat lijnzaad- of zonnebloemolie gecombineerd met ellebogenstoom de oplossing.
De bijlkop kan verschillende vormen hebben, zelf heb ik een hekel aan de duitse waaiervorm. Maar dat is persoonlijk. Ik heb liever een compactere kop, de plek van inslag is dan kleiner, maar dieper. Jagersbijlen zijn aan de achterkant vaak afgerond, zo kunnen ze worden gebruikt om de huid van wild te lossen.
Les Stroud had een andere visie qua bijlkopvorm. De Canadees wilde een bijl die beter was in splijten dan de populaire small forest axe, een langere steel voor de slagkracht en toch nog handelbaar voor de fijnere taken. De steel is ongeveer 62cm en voldoet hiermee aan de Canadese minimumnorm voor wildernistochten.
De hamer aan de achterkant is een praktische toevoeging.
Links ziet u de small forest axe, rechts de hatchet van Husqvarna. De kop van de Husqvarna is meer een algemene (beetje van alles) bijlkop, de bijlkop van Gränsfors Bruk is meer een snijdende bijl (dunnere welving), wat voor sommige bushcrafttaken beter tot zijn recht komt. Een dunne welving splijt minder goed. De kop heeft de neiging sneller vast te zitten. In de praktijk is er nog een truuk om dit te compenseren, door bij inslag de bijl een twistactie te geven, waardoor het blad het hout schuin wegdrukt.
De kop van de small forest axe is duidelijk anders, een typische scandinavische bijlkop met grote oren en een diepe hiel, welke bij het fijne werk de vingers ietswat beschermd. Niet voor niets een populaire keuze bij bushcrafters.
Links de bushman axe van Wetterlings, rechts de campaxe van Bahco. De bushman axe heeft een duidelijk dikkere kop waardoor splijten veel makkelijker gaat, het scherp is toch net aan dun genoeg om te snijden, weliswaar minder goed dan de small forest axe. De Bahco heeft weer een algemenere vorm zoals de Husqvarna. Het andere voordeel is dat de bushman axe een goede sterke hamerkant heeft.
Waar de andere bijlen tenminste 50cm groot zijn, is de hatchet met 40cm duidelijk kleiner. Een veel gemaakte vergissing is dat kortere bijlen veiliger zijn dan lange bijlen. Dit is niet per definitie zo, maar dit valt onder de cursus "veilig werken met een bijl". De hatchet heeft door de steel en trekkende actie. De bijl wil dus naar voren, waar de andere merken deze actie minder hebben.
De bijlkop is goed, maar de bijl staat op de nominatie voor een andere steel.
(Tip: bij Hornbach kunt u goede essen bijlstelen kopen, wel even blankschuren, oliën en let goed op de nerf). Ik kan maar niet wennen aan de voorwaartse actie. De steel wordt dan een 50cm steel. Hierdoor wordt de slagkracht vergroot.
De Bahco heeft een iets zachter soort staal, waardoor deze iets vaker geslepen moet worden dan de andere bijlen, die duidelijk een langere standtijd hebben. Toch valt de campaxe niet tegen, in tegenstelling tot de andere modellen van Bahco. Gekocht in de winkel moet deze flink over de slijpsteen, de convex slijphoek is veel te kort. Waar de andere bijlen haarscherp van de fabriek komen, door de langere en betere convex slijphoek.
Wetterlings en Gränsfors Bruk zijn aan elkaar gewaagd (sinds kort hetzelfde moederbedrijf, echter nog steeds aparte fabrieken en verkoopkanalen). Beide merken hanteren hoge kwaliteitsnormen. Husqvarna is een goede derde. Bahco is helaas niet constant met zijn bijlen, waar gereedschappen juist wel top-notch zijn.
In mijn ogen dient een goede bushcraftbijl minimaal 50cm groot te zijn. Net genoeg slagkracht om een boom te kunnen vellen (twee handen) en klein genoeg om in de rugzak te passen. Daarnaast is de keuze, splijten of snijden. Ik gebruik mijn bijl meer om te splijten en minder vaak om te snijden...
Onderhoud.
Een bijl heeft soms wat liefde nodig. Maak na gebruik de bijl schoon, geef de steel en kop enkele malen per jaar een likje lijnzaad- of zonnebloemolie. De schede ontdoen van zand met een zachte borstel (oude tandenborstel) en met wat lederwas (bijenwas) insmeren. De bijl na gebruik scherp opbergen.
Welke bijl is uw favoriet ?
Althans sommigen hebben genoeg aan een klapzaag naast het mes. Waar anderen de bijl kiezen als compagnon van het trouwe mes. Een bijl is zoveel meer, denk eens aan het bewerken van hout, zoals lepels en kuksa's.
Genoeg over het sentimentele. Een bijl is een uitstekend stuk gereedschap die de mens al duizenden jaren voorziet in het handig hakken van hout en soms dienst doet in de keuken (laat de oorlogen even buiten beschouwing).
De keuze van de juiste bijl is voor u misschien anders dan voor mij. Het is verstandig om de juiste bijl te kiezen op basis van de werkzaamheden die u er het meest mee zult uitvoeren.
Als bushcrafter heb je dan als eerste te maken met de limiet van de portabiliteit. Kortweg hij moet in/aan de rugzak passen. Stelen langer dan 60-70cm passen nu eenmaal niet goed in de zak. Aan de buitenkant zou een optie kunnen zijn, maar ook dan is een te lange steel niet erg handig.
 |
| 4 verschillende bijlen. |
De Bijlen.
Boven ziet u van links naar rechts: Bushman-axe 'Les Stroud' (Wetterlings), Campaxe (Bahco), Small Forest Axe (Gränsfors Bruks) en de Hatchet (Husqvarna). Op de Bahco na zijn alle koppen gemaakt van 'handforged' staal. Dat handforged is een beetje betrekkelijk, want er worden veelal mechanische hamers gebruikt bij het smeden. Het leuke aan de Gränsfors Bruk bijl is dat de smid zijn initialen er in slaat. Op de website http://www.gransforsbruk.com kun je de volledige naam terug vinden. Bij de Bahco wordt de kop niet met de 'hand' beetgehouden, maar compleet machinaal bewerkt. Dit is met name te zien aan de gave afwerking, die bij handforged bijlen imperfecties bevatten (niet op het scherp).
Prijzen.
Ook bij bijlen is 'alle waar naar zijn geld'. De campaxe kostte mij een derde van de prijs van de small forest axe. Een goede bijl is absoluut zijn prijs waard. Negentig euro voor een goede bijl is pittig, maar bij goed onderhoud en normaal gebruik gaat deze bijl je een leven lang mee. Zijn er dan geen shortcuts naar een goede bijl? Jazeker wel. Tweede hands kan aanzienlijk schelen, of het zelf restaureren van een oude (geen klusmarktbijl) bijl is leuk, leerzaam en ook een stuk goedkoper.
De bijl in onderdelen.
Laten we eerst de bijl in stukken hakken om te weten waar we over lezen.
Zoals je ziet heeft ieder onderdeel van de bijl een naam. Laten we beginnen met de steel, daarvoor komen twee soorten hout in aanmerking die boven alle houtsoorten uitsteken; hickory en essen. Deze houtsoorten krimpen nauwelijks waardoor de bijlkop goed vastgezet kan worden. De nerf van de steel moet zo goed als parallel lopen met de bijlkop (op de kop-scherp lijn). Hickory is minder kritisch, maar ook daar het liefst parallel aan de bijlkop.
 |
| De nerf loopt hier iets schuin weg, dit is nog steeds acceptabel |
Nerven die haaks op de bijlkop staan, dan zal de steel sneller breken. Indien je de mogelijkheid hebt, koop dan de bijl na fysieke inspectie. Of spreek met de webwinkel af wat je eisen zijn. Een goede verkoper zorgt voor zijn klanten.
De steel moet recht in de kop zitten, de teen van de knop staat dus in dezelfde richting, in het midden, als het scherp. De steel mag niet te ruw zijn en de knop moet groot genoeg zijn zodat de bijl niet uit je handen schiet. Ook net onder de bijlkop, bij de schouder moet de steel goed in de hand liggen. In bushcraft is de schouder een belangrijke plek voor de fijnere werkzaamheden, zoals bij lepelsnijden. De kop moet daar goed afgewerkt zijn, dus geen ruw staal.
Een goede steel is niet gelakt of geverft, dit geeft blaren. Indien dit wel het geval is, dan is een schuurpapier en daarna wat lijnzaad- of zonnebloemolie gecombineerd met ellebogenstoom de oplossing.
 | |
| De Bahco heeft duidelijk een schuurpapiertje nodig! |
De bijlkop kan verschillende vormen hebben, zelf heb ik een hekel aan de duitse waaiervorm. Maar dat is persoonlijk. Ik heb liever een compactere kop, de plek van inslag is dan kleiner, maar dieper. Jagersbijlen zijn aan de achterkant vaak afgerond, zo kunnen ze worden gebruikt om de huid van wild te lossen.
Les Stroud had een andere visie qua bijlkopvorm. De Canadees wilde een bijl die beter was in splijten dan de populaire small forest axe, een langere steel voor de slagkracht en toch nog handelbaar voor de fijnere taken. De steel is ongeveer 62cm en voldoet hiermee aan de Canadese minimumnorm voor wildernistochten.
De hamer aan de achterkant is een praktische toevoeging.
Links ziet u de small forest axe, rechts de hatchet van Husqvarna. De kop van de Husqvarna is meer een algemene (beetje van alles) bijlkop, de bijlkop van Gränsfors Bruk is meer een snijdende bijl (dunnere welving), wat voor sommige bushcrafttaken beter tot zijn recht komt. Een dunne welving splijt minder goed. De kop heeft de neiging sneller vast te zitten. In de praktijk is er nog een truuk om dit te compenseren, door bij inslag de bijl een twistactie te geven, waardoor het blad het hout schuin wegdrukt.
 |
| Small Forest Axe |
Links de bushman axe van Wetterlings, rechts de campaxe van Bahco. De bushman axe heeft een duidelijk dikkere kop waardoor splijten veel makkelijker gaat, het scherp is toch net aan dun genoeg om te snijden, weliswaar minder goed dan de small forest axe. De Bahco heeft weer een algemenere vorm zoals de Husqvarna. Het andere voordeel is dat de bushman axe een goede sterke hamerkant heeft.
Waar de andere bijlen tenminste 50cm groot zijn, is de hatchet met 40cm duidelijk kleiner. Een veel gemaakte vergissing is dat kortere bijlen veiliger zijn dan lange bijlen. Dit is niet per definitie zo, maar dit valt onder de cursus "veilig werken met een bijl". De hatchet heeft door de steel en trekkende actie. De bijl wil dus naar voren, waar de andere merken deze actie minder hebben.
 |
| De vorm van de steel zorgt voor een trekkende actie. |
(Tip: bij Hornbach kunt u goede essen bijlstelen kopen, wel even blankschuren, oliën en let goed op de nerf). Ik kan maar niet wennen aan de voorwaartse actie. De steel wordt dan een 50cm steel. Hierdoor wordt de slagkracht vergroot.
De Bahco heeft een iets zachter soort staal, waardoor deze iets vaker geslepen moet worden dan de andere bijlen, die duidelijk een langere standtijd hebben. Toch valt de campaxe niet tegen, in tegenstelling tot de andere modellen van Bahco. Gekocht in de winkel moet deze flink over de slijpsteen, de convex slijphoek is veel te kort. Waar de andere bijlen haarscherp van de fabriek komen, door de langere en betere convex slijphoek.
 |
| De twee favorieten. |
In mijn ogen dient een goede bushcraftbijl minimaal 50cm groot te zijn. Net genoeg slagkracht om een boom te kunnen vellen (twee handen) en klein genoeg om in de rugzak te passen. Daarnaast is de keuze, splijten of snijden. Ik gebruik mijn bijl meer om te splijten en minder vaak om te snijden...
Onderhoud.
Een bijl heeft soms wat liefde nodig. Maak na gebruik de bijl schoon, geef de steel en kop enkele malen per jaar een likje lijnzaad- of zonnebloemolie. De schede ontdoen van zand met een zachte borstel (oude tandenborstel) en met wat lederwas (bijenwas) insmeren. De bijl na gebruik scherp opbergen.
Welke bijl is uw favoriet ?
0 reacties:
Een reactie posten