zaterdag 27 februari 2016

Bushcrafters zijn meestal van die romantische houtige types, kortom een vuur zonder hout is eigenlijk geen vuur. Toch komt het voor dat de omgeving, de regels of de droge tijd van het jaar roet in het eten gooit. Trailtraveller heeft altijd een oplossing !

Alternatieve brandstoffen of branders zijn dan de enige mogelijkheid voor een zalige maaltijd of een warme drank. Die veel beter buiten smaakt dan binnen  (altijd een goede reden om de natuur in te gaan). Een aantal alternatieven zijn dan de hobostove (hout gestookt), gas of een stoof te maken waar een alcoholbrander in kan. Het moet licht en sterk zijn, u sjouwt het immers mee in de rugzak.

Esbit maakt al decennia's lang van die opvouwbare branders, in drie verschillende maten. Om eerlijk te zijn ken ik maar één maat, die thans verkocht wordt. Die tabletten meuren overigens behoorlijk. Voor echte nood prima, maar voor een tripje zijn er andere opties die vriendelijker zijn voor de neus en de pannen. Met wat simpele modificaties wordt zo'n esbit stoof ineens mulitfunctioneel. Tabletten, takjes of triangia, het stoofje doet ineens veel meer dan je dacht.
Esbit stoof, compact en sterk.
 
Eerst wat meer over Esbit, het merk staat gelijk aan de hexaminetabletten uitgevonden te Murrhardt in Duitsland. Jawohl.. door Aleksandr Butlarov in 1859. Althans de stof hexamine. Deze vaste poeder brandstof brandt rookloos,  vrij heet, is licht van gewicht en compact. Het duurt dan ook niet lang en er is een praktische toepassing gevonden. In 1936 was het inmiddels een vrij populair onderdeel van de buitenkeuken geworden in Duitsland, vuur maken van hout was plotsklaps ouderwets geworden. Ook gedurende de Tweede Wereld oorlog waren veel soldaten aangewezen op het simpel stukje uitvouwende staal met de witte tabletten.

Inmiddels zijn er meer merken die hexaminetabletten aanbieden (o.a. Coghlans), maar de naam Esbit is eeuwig verbonden aan dit type brander.

Esbit solid fuel tabs

De afstand vanaf de schaal van de stoof naar de pan is voor tabletten ideaal. Echter niet voor hout of alcohol. Alcoholbranders zoals de triangia of tatonka hebben een 'sweetspot' van twee en een halve centimeter boven de brander. Hier is de vlam heet en heeft het de beste spreiding. Deze afstand wordt duidelijk niet gehaald. Natuurlijk kunt u de brander aanpassen, door ééń zelf te maken van bijvoorbeeld een snoepblikje, maar ik ga uit van een triangia brander (vrij standaard). Wel heeft u een windscherm nodig, ook deze is zelf te maken van een BBQ folie schaal.

Wat heeft u nodig:

  • Stuk ijzerdraad of lasdraad 3 millimeter dik, ongeveer 60 centimeter lang.
  • Esbit stoof (nieuw of oud).
  • Stevige tang die vastgezet kan worden (klemtang).
  • IJzerzaagje.
  • Rolmaatje of lineaal.
  • Watervaste viltstift.
  • Vijl voor metaal. 
  • Spierballen.

Potten en pannen.

Ik maak voor mijn buitenavonturen graag gebruik van een degelijke kookset. De militaire mok, messtin en een billycan van twaalf centimeter. De aanpassing zal dan ook deze drie vormen moeten ondersteunen. Verreweg de moeilijkste vorm om te passen is de niervormige mok. De andere zijn rond en vierkant.

De niervormige mok
Deze bijzondere vorm zorgt voor een stukje uitdaging bij het bedenken van de aanpassing. Hieronder wordt duidelijk waarom de mok buiten de vorm nog een andere uitdaging geeft. De mok is namelijk niet breed genoeg, ook al scheelt het maar een aantal millimeters. De hoogte van de wanden werken ook niet mee. Geen optimale hoogte voor de 'sweetspot' voor alcohol.

De mok schiet net naar binnen

Welke vorm ?
De aanpassing moet simpel zijn en stevig zijn. De punten op de zijwanden zijn net zo hoog als de triangia met de reduceer-deksel. De hoogte komt dan totaal op zes en halve centimeter voor de hoek. twaalf centimeter van hoek over de brander naar de andere hoek (binnenmaat) en dan weer zes en halve centimeter naar beneden. Zoals je kunt zien wordt de standaard een X-vorm. Het voordeel is dat de hoeken de beugel vastzetten in de hoek, hierdoor zijn er geen extra bevestigingen nodig. De poten van de beugel moeten wel strak in de hoek zitten !

De hoeken houden de beugel klem
Het buigwerk.
Het buigen vereist wel wat spierballen en nauwkeurig afmeten. Met een viltstift en goede klemtang kom je al snel tot de juiste vorm. Pas op voor het 'buigverlies' van de hoeken. U kunt beter stukje voor stukje buigen en meten. Let op de binnenrand (plaatwerk) van de Esbit stoof, hierdoor kunt u zich lelijk vergissen.

Twee keer meten en daarn buigen

De tweede beugel moet een inkeping krijgen om de andere beugel te 'ontwijken', zodat beide beugels op dezelde hoogte komen. Dit voorkomt onstabiliteit van billycan, messtin of mok. Want je eten of kookwater weg door een schuivend potje of pannetje is heel naar met een knorrende maag.

De tweede beugel krijgt een V-vorm in het midden

Zoals boven te zien, heeft de tweede beugel een V-vorm in het midden, deze wordt ook met de tang gevormd. Blijf passen en meten, want de V-vorm neemt extra lengte in beslag. De V-vorm buigen vereist een beetje behendigheid. Hier is misschien een bankschroef handig. Ik heb hier gewoon de klemtang voor gebruikt.

De X-vorm past het beste onder alle drie de vormen
Na het buigen de hoogte van alle hoeken goed controleren, zonodig vijlen of afzagen. De mok mag niet (teveel) wiebelen. Buig eventueel nog bij zodat alles zo goed mogelijk aansluit. Vergeet niet de uiteinden netjes onscherp te vijlen.

Beide beugels moeten van gelijke hoogte zijn
Als alles goed aansluit zal de mok, maar ook de billycan en messtin stabiel en stevig op de beugels staan. Vergeet niet om een goed windscherm om deze stoof te zetten, dit is zeer belangrijk bij een alcoholbrander.

Tijd voor koffie !
Natuurlijk moest er even getest worden (zin in koffie) na het harde buigwerk....


En zo geeft u de esbit een tweede leven, met wat simpel draad...


Dus oude esbit stoof van zolder, wat lasdraad regelen en buigen maar !





1 opmerking:

  1. Er zijn ook diverse formaten van esbit branders... de iets grotere maat gaat wel met de tatonka brander

    BeantwoordenVerwijderen

Subscribe to RSS Feed Follow me on Twitter!